niedziela, 23 grudnia 2012

Złe długi – korekta VAT naliczonego od stycznia 2013.

Jak na razie rewolucyjne zmiany w podatku VAT, m.in. w kwestii momentu powstania obowiązku podatkowego poczekają kilka miesięcy, a nawet do początku 2014 roku.

Chciałbym jednak zwrócić uwagę na pewną nie mniej istotną kwestię – tj. obowiązek korygowania podatku naliczonego, który został przez podatnika odliczony, mimo że kwota zobowiązania wynikająca z faktury nie została przez niego uiszczona. W stanie prawnym obowiązującym do końca bieżącego roku obowiązek korekty, zgodnie z art. 89b ust. 1 ustawy VAT powstaje w przypadku skorzystania z wierzyciela z tzw. ulgi na złe długi, uregulowanej w art. 89a ww. ustawy.

Po zmianach wprowadzonych przez ustawę z dnia 16 listopada 2012 r. o redukcji niektórych obciążeń administracyjnych w gospodarce art. 89b ust. 1 zmieni w sposób znaczący swoje brzeminie. Od 1 stycznia 2013r. w przypadku nieuregulowania należności wynikającej z faktury dokumentującej dostawę towarów lub świadczenie usług na terytorium kraju w terminie 150 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze, dłużnik jest obowiązany do korekty odliczonej kwoty podatku wynikającej z tej faktury, w rozliczeniu za okres, w którym upłynął 150 dzień od dnia upływu terminu płatności określonego w umowie lub na fakturze. Brzmienie powyższego przepisu nie pozostawia wątpliwości – to czy wierzyciel skorzysta z ulgi na złe długi, w przypadku nieuregulowania należności, nie będzie miało znaczenia dla obowiązku skorygowania vat naliczonego. Taki krok Ustawodawcy i umiejscowienie zmiany w ustawie tzw. deregulacyjnej, może zastanawiać :) czy rozwiązanie to ma na celu redukcję obciążeń administracyjnych z jakimi na co dzień borykają się przedsiębiorcy.

Obawy budzić musi również brzmienie przepisów przejściowych zawartych w ustawie zmieniającej. Zgodnie z art. 23 ustawy zmieniającej art. 89b ust. 1 stosuje się również do wierzytelności powstałych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, których nieściągalność została (w brzmieniu nadanym ustawą zmieniającą) uprawdopodobniona po dniu 31 grudnia 2012 r. - czyli od terminu płatności upłyneło 150, a nie jak dotychczas 180 dni.

Oznacza to, że obowiązek korekty vat naliczonego odnosił będzie się również do wierzytelności, których termin zapłaty upłynął nie wcześniej niż 4 sierpnia 2012r. - 150 dni przed 31 grudnia 2012r. W takiej sytuacji fakt uprawdopodobnienia nastąpi już w 2013 roku. Pominięcie przepisów przejściowych, w razie kontroli, oprócz koniecznościa zapłaty odsetek skutkować będzie dodatkowym 30% zobowiązeniem liczonym od kwoty podatku podlegającego korekcie.
Czy aby na pewno konstrukcja tak jest zgodna z zasadą lex retro non agit?

wtorek, 11 grudnia 2012

Dobra wiara i zachowanie należytej staranności raz jeszcze- wyrok ETS, sygn. C-285/11.

Utrwalając prezentowany dotychczas pogląd ETS wyrokiem z dnia 6 grudnia 2012r., w sprawie Bonik (ww. sygn.) przedstawił korzystne dla podatników podatku od wartości dodanej rozstrzygnięcie.
Zdaniem Trybunału prawidłowa wykładnia przepisów dyrektywy 112 sprzeciwia się praktyce krajowej – zgodnie z którą podatnikowi,w zaistniałych w sprawie okolicznościach, odmówiono prawa do odliczenia podatku od wartości dodanej z tytułu dostawy towarów z uwagi na fakt, że uwzględniając przestępstwa lub naruszenia popełnione na etapie obrotu poprzedzającym tę dostawę lub następującym po niej, uznane zostało, że dostawa ta nie została rzeczywiście zrealizowana. ETS wskazał, że jeżeli nie wykazano na podstawie obiektywnych przesłanek, iż podatnik ten wiedział lub powinien był wiedzieć, że transakcja mająca stanowić podstawę prawa do odliczenia wiązała się z przestępstwem w dziedzinie podatku od wartości dodanej popełnionym na wcześniejszym lub dalszym odcinku łańcucha dostaw, nie było podstaw aby odmówić prawo do obniżenia kwoty podatku naleznego o podatek naliczony.

Powołując się na wcześniejsze rozstrzygnięcia Trybunał wskazał, że niezgodne z zasadami funkcjonowania prawa do odliczenia przewidzianymi w dyrektywie jest sankcjonowanie odmową możliwości skorzystania z tego prawa podatnika, który nie wiedział i nie mógł wiedzieć, że w ramach danej transakcji dostawca dopuścił się przestępstwa lub że inna transakcja w łańcuchu dostaw, dokonana przed transakcją przeprowadzoną przez owego podatnika lub po niej, została dokonana z naruszeniem przepisów o podatku VAT. Wprowadzenie systemu odpowiedzialności bez winy wykraczałoby bowiem poza zakres niezbędny do ochrony interesów skarbu państwa.

W omawionym rozstrzygnięciu ETS podkreslił ponadto, iż odmowa przyznania prawa do odliczenia stanowi wyjątek od zasady podstawowej, jaką jest istnienie takiego prawa, właściwe organy podatkowe zobowiązane są wykazać w sposób prawnie wymagany istnienie obiektywnych przesłanek prowadzących do wniosku, że podatnik wiedział lub powinien był wiedzieć, iż transakcja mająca stanowić podstawę prawa do odliczenia wiązała się z przestępstwem popełnionym przez dostawcę lub inny podmiot działający na wcześniejszym lub dalszym odcinku łańcucha dostaw.

Reasumując: kwestia, czy podatek VAT należny od wcześniejszych lub późniejszych transakcji sprzedaży dotyczących danych towarów został wpłacony do budżetu państwa, nie ma wpływu na prawo podatnika do odliczenia podatku naliczonego. Podatek VAT stosuje się do każdej czynności produkcji lub sprzedaży, z odliczeniem podatku dotyczącego kosztów poszczególnych elementów ceny - wyroki: z dnia 12 stycznia 2006 r. w sprawach połączonych C-354/03, C-355/03 i C-484/03 Optigen i in., wyrok w sprawach połączonych Kittel i Recolta Recycling, a także w sprawach połączonych Mahagében i Dávid, o których pisałem we wcześniejszych postach.

niedziela, 2 grudnia 2012

Moment powstania obowiązku podatkowego przy refakturowaniu usług (wyrok NSA I FSK 65/12)

Refakturowanie usług jest zjawiskiem często spotykanym. Występowało ono również przed zmianą przepisów ustawy o VAT – przed wprowadzeniem art. 8 ust. 2a ww ustawy. Na gruncie zjawiska refakturowania usług powstawać mogą pewne wątpliwości. Kiedy u podatnika, który dokonuje refakturowania powstanie obowiązek podatkowy – czy jego pojawienie się wiąże się z momentem świadczenia usługi na rzecz podmiotu refakturującego, czy z momentem kiedy dokonywane jest refakturowanie?

Stanowisko organów podatkowych w tej kwestii jest raczej jednoznaczne – obowiązek podatkowy powstanie w momencie świadczenia usługi na rzecz podmiotu, który następnie wystawi refakturę. Spotkać można jednak wyroki wojewódzkich sądów administracyjnych, które wskazują pogląd odmienny – m.in. WSA w Rzeszowie I SA/Rz 573/11, czy WSA w Warszawie III SA/Wa 2645/11.

Co w tej kwesti sądzi NSA? Odpowiedź znajdziemy np. w niedawnym wyroku z dnia 25.10.2012r., sygn. I FSK 65/12, w którym Sąd uchylił ww. wyrok WSA w Rzeszowie.
NSA wskazał, że zgodnie z brzmieniem art. 8 ust. 2a ustawy o VAT w przypadku gdy podatnik, działając we własnym imieniu, ale na rzecz osoby trzeciej, bierze udział w świadczeniu usług, przyjmuje się, że ten podatnik sam otrzymał i wyświadczył te usługi. Zdaniem Sądu w przepisie powyższym, na potrzeby podatku od towarów i usług, ustanowiono fikcję prawną, na podstawie której przyjmuje się że jeżeli podatnik działając we własnym imieniu ale na rzecz osoby trzeciej nie wykonuje samodzielnie usług lecz we własnym imieniu dostarcza je nabywcy, podatnik ten usługę tę nabył i następnie usługę tę wyświadczył. Czynność refakturowania, której zasadniczym celem jest przeniesienie przez refakturującego kosztów danej usługi na rzecz faktycznego jej beneficjenta (np. w przypadku usług najmu, przerzucenie kosztów mediów przez wynajmującego na najemcę) polegać będzie zatem na wystawieniu przez podatnika na rzecz tego beneficjenta refaktury dokumentującej wyświadczenie przez podatnika tej samej usługi, którą otrzymał.
Skład orzekający podkreślił, iż refakturowanie usług określić można jako fakturowanie usługi świadczonej przez podatnika podatku od towarów i usług przy pomocy osoby trzeciej. Będzie więc ono miało, z punktu widzenia konsekwencji w zakresie podatku VAT, tożsame skutki co świadczenie usług. W konsekwencji podmiot refakturujący powinien zastosować do refakturowanego świadczenia zasady opodatkowania przewidziane dla refakturowanych świadczeń czy to w zakresie stawki podatkowej, czy też terminu wystawienia faktury (refaktury – będącej w istocie fakturą wystawianą przez podmiot refakturujący na rzecz faktycznego beneficjenta refakturowanych usług).

Biorąc pod uwagę powyższe NSA wskazał, że także moment powstania obowiązku podatkowego w podatku od towarów i usług, w przypadku refakturowania, należy ustalać tak jakby od początku refakturowana usługa była wyświadczona przez odsprzedającego, a więc na zasadach określonych w art. 19 ustawy o VAT dla poszczególnych, będących przedmiotem refakturowania, świadczeń.