Przedawnienie zobowiązania podatkowego w podatku VAT, a orzekanie o wysokości zobowiązania podatkowego – uchwała NSA z dnia 3 grudnia 2012r., sygn I FPS 1/12.

Warto chwilke poświęcić powyżej wymienionej uchwale – jest ona na tyle istotna ponieważ jej skutki znajda zastosowanie również w odniesieniu do zobowiązań w podatku pit, cit, czy podatku akcyzowym.

Dotychczas nie zostało opublikowane uzasadnienie stanowiska NSA. Operając się na sentencji uchwały w opinii Sądu w świetle art. 70 § 1 i art. 208 § 1 o.p. w brzmieniu obowiązującym od 1 września 2005 r. po upływie przedawnienia nie jest dopuszczalne prowadzenie postępowania podatkowego i orzekanie o wysokości zobowiązania podatkowego w podatku od towarów i usług, które wygasło przez zapłatę. Jednocześnie NSA wskazał, iż niedopuszczalne jest, aby w sposób nieograniczony po upływie terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego organy mogły prowadzić postępowanie i orzekać o wysokości tego zobowiązania, jeśli wcześniej podatnik zapłacił już podatek.

W uchwale Sąd zasadniczo podzielił stanowisko WSA w Opolu sygn. I SA/Op 550/10, który uchylił zaskarzoną decyzję Organu stwierdzając, że nieuzasadnione jest stanowisko, że skoro zapłata należności podatku od towarów i usług dokonana po wydaniu decyzji organu I instancji spowodowała wygaśnięcie tego zobowiązania, to wydanie decyzji przez organ odwoławczy nie jest ograniczone terminem przedawnienia. WSA stwierdził, że po upływie okresu przedawnienia, Organ nie może kształtować wielkości przedawnionego zobowiązania podatkowego, także określając go w niższej wysokości niż kwota przez niego zapłacona. Sytuacja taka, w świetle ujemnej przesłanki procesowej określonej w art. 208 § 1 o.p. jest niedopuszczalna, chyba że postępowanie podatkowe mimo upływu terminu przedawnienia, nie staje się bezprzedmiotowe, co wynika z jednoznacznego przepisu ustawowego wymagającego kontynuacji postępowania wszczętego z inicjatywy podatnika przed upływem tego terminu.

Stanowisko przedstawione powyżej jednoznacznie odbiega od tego wyrażonego w uchwale NSA z dnia 29 czerwca 2009r., sygn. I FPS 9/08, gdzie Sąd wskazywał, że zaistnienie jednego ze zdarzeń przewidzianych w art. 59 § 1 pkt 1-9 O.p. wyklucza możliwość wygaśnięcia zobowiązania podatkowego z pozostałych przyczyn. Skoro więc zobowiązanie podatkowe wygasło na skutek zapłaty podatku (art. 59 § 1 pkt 1 O.p.) to nie biegnie dalej termin przedawnienia. Nie może bowiem ponownie wygasnąć zobowiązanie podatkowe, które już nie istnieje. Przyjęcie w ramach wykładni prawa różnicowania skutków upływu terminu z art. 70 § 1 O.p. w zależności od tego, czy podatnik wpłacił podatek, bądź też tego nie uczynił, prowadziłoby do wykładni sprzecznej z Konstytucją, a głównie z zasadą demokratycznego państwa prawa i wynikającą z niej zasadą równości i sprawiedliwości.