Straty w środkach obrotowych a korekta podatku VAT.

Powstanie strat w środkach obrotowych może wpływać zarówno na kwestię podatku dochodowego jak i podatku VAT.

Jeśli chodzi o podatek VAT przedsiębiorca, który w swoich środkach obrotowych, a także środkach trwałych, wykorzystywanych do prowadzenia działalności opodatkowanej podatkiem VAT, stwierdzi straty – wynikające np. z kradzieży, pożaru, czy też utraty przez produkt terminu do spożycia – będzie musiał rozważyć konieczność dokonania korekty podatku VAT odliczonego uprzednio, w związku z wykorzystywaniem przedmiotów, które uległy zniszczeniu. czy kradzieży itp.

Stwierdzenie, czy konieczne jest skorygowanie podatku VAT uprzednio odliczonego, ze względu na to, że przedmioty wykorzystywane do prowadzenia działalności, wskutek np. ich zniszczenia lub kradzieży przestały spełniać swoją rolę (i nie są wykorzystywane w działalności opodatkowanej) wymaga zbadania indywidualnych okoliczności sprawy.

Powołać można jednak pewne uniwersalne twierdzenia prezentowane przez organy podatkowe. Uznanie, że podatnik nie ma obowiązku dokonywania korekty (oraz na gruncie podatków dochodowych może zaliczyć powstałą stratę w ciężar kosztów uzyskania przychodów) uwarunkowane będzie przyjęciem, że:

• Powstała strata wynikła bez winy podatnika, tj. zachowując należytą staranność w prowadzonej przez siebie działalności, nie mógł on uniknąć powstania straty.

Istotne jest przeprowadzenie obiektywnej oceny i wskazanie, czy strata jest wynikiem zaniedbań podatnika, czy też raczej wynikiem siły wyższej. Zasadniczo, nie jest przecież możliwe aby uniknąć strat powstałych w wyniku klęsk żywiołowych. Inaczej sytuacja przedstawiać może się w przypadku kradzieży z magazynu podatnika – kradzież może wystąpić wskutek niewłaściwego zabezpieczenia towarów przed kradzieżą (pozostawienie otwartych drzwi) lub w wyniku pokonania przez złodzieja wielu zabezpieczeń stosowanych przez podatnika, dlatego też indywidualne okoliczności sprawy będą decydujące. Odmiennie też ocenić należy straty wywołane działaniem pracownika pozbawionego jakiegokolwiek nadzoru ze strony pracodawcy, od strat wynikających z działań podmiotu trzeciego działającego na zlecenie podatnika.

Prawo do odliczenia - czynności dokonane przed rejestracją spółki (rozpoczęciem działalności) - wyrok TSUE C-280/10 oraz NSA I FSK 355/12.

Czy prawo do pomniejszenia podatku należnego o naliczony powstaje tylko w przypadku, gdy podatnik dochował czynności formalnych związanych z rejestracją w urzędzie skarbowym?

Czy podmiotem dokonującym odliczenia może być tylko ten kto nabył określony towar/usługę? Czy również jest możliwe aby odliczenia dokonała spółka, której wspólnicy przed formalnym rozpoczęciem działania przez spółkę nabyli określone towary/usługi?

Jak najbardziej jest to możliwe i dopuszczalne przez przepisy. Odstępstwo od zasady odliczenia godziłoby przecież w podstawową zasadę podatku VAT – jego neutralność dla przedsiębiorcy, który wypełnia definicję podatnika.

Oczywiście, jak zawsze w podatkach, diabeł tkwi w szczegółach. Powyższą kwestię przedstawię na podstawie niedawnego rozstrzygnięcia NSA, który w wyroku z dnia 20 lipca w sprawie I FSK 355/12, w oparciu o udzieloną przez TSUE odpowiedź, w sprawie Kopalni Trawertyn nr C-280/10, związany rozstrzygnięciem Trybunału wydał korzystne dla Podatnika rozstrzygnięcie.

Sprawa dotyczyła możliwości odliczenia przez spółkę VAT-u, w związku z wniesieniem aportu niepieniężnego, którego przedmiotem była nieruchomość, nabyta uprzednio przez wspólników. Nabywając nieruchomość wspólnicy jako osoby fizyczne nie odliczyły podatku. Chcąc odliczyć podatek naliczony (wspólnikom) Spółka spotkała się ze sprzeciwem organów podatkowych. Po wszelkich odwołaniach, skargach, sprawa trafiła przed oblicze NSA, który posiłkował się opinią TSUE wyrażoną w wyroku C-280/10.

Odnosząc się do zaistniałej sytuacji NSA (powtarzając stanowisko Trybunału) uznał, że w sytuacji, gdy wspólnicy spółki przed jej rejestracją oraz identyfikacją do celów podatku VAT dokonali inwestycji niezbędnych do przyszłego wykorzystywania nieruchomości przez ich spółkę, to można uważać ich za podatników dla potrzeb podatku VAT. Zasadniczo więc, zdaniem Sądu, mogą oni dochodzić prawa do odliczenia podatku naliczonego. Okoliczność, że wniesienie nieruchomości do spółki przez jej wspólników jest czynnością zwolnioną z podatku VAT, oraz fakt, że omawiani wspólnicy nie pobierają podatku VAT od tej czynności, nie mogą skutkować obciążeniem ich kosztem podatku VAT w ramach ich działalności gospodarczej.

Dodać należy, iż przepisy dyrektywy 112 sprzeciwiają się przepisom krajowym, które nie umożliwiają ani wspólnikom spółki, ani tejże spółce dochodzenia prawa do odliczenia podatku naliczonego poniesionego w związku z wydatkami inwestycyjnymi dokonanymi przez rzeczonych wspólników przed zawiązaniem i rejestracją powyższej spółki, na potrzeby i cele jej działalności gospodarczej.

Natomiast jeśli idzie o kwestię wystawienia faktury na inny podmiot (nie Spółkę, która chciała odliczyć VAT) NSA powołując stanowisko TSUE wskazał, że dane podatnika mogą zostać skutecznie ustalone również za pomocą środków innych niż faktura, a wymóg posiadania faktury we wszystkich punktach zgodnej z przepisami dyrektywy mógłby podważyć prawo podatnika do odliczenia. Niezgodne z przepisami unijnymi byłaby praktyka krajowa odmawiająca odliczenia Spółce podatku, jeżeli faktura, wystawiona przed rejestracją oraz jej identyfikacją do celów podatku VAT, została wydana na przyszłych wspólników tejże Spółki.

Nabycie wierzytelności poniżej wartości nominalnej (wyrok NSA z dnia 27 lipca 2012r., sygn. I FSK 505/12 )

Wydawać by się mogło, iż kwestia nabycia wierzytelności poniżej wartości nominalnej została wyjaśniona w sposób w miarę przystępny i nie powinna budzić większych wątpliwości - m.in. w wyroku TSUE z dnia 27 października w sprawie GFKL Financial Services C-93/10  czy wyrok 7 Sędziów NSA z dnia 19 marca 2012 r., sygn. akt I FPS 5/11.  Nic bardziej mylnegoJ

Organy podatkowe, w wydawanych interpretacjach wciąż kwestionują prezentowane przez podatników poglądy wskazując, że każdy obrót wierzytelnościami (nabycie) podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług według stawki podstawowej. Walka trwa do samego końca ponieważ korzystne dla podatnika rozstrzygnięcia wojewódzkich sądów administracyjnych są zaskarżane, a głos w sprawie po raz kolejny zabrać musiał NSA.

W wyroku z dnia 27 lipca 2012r., sygn. akt I FSK 505/12 NSA rozstrzygał kwestię, czy podatnik prowadząc działalność gospodarczą, polegającą na nabywaniu wierzytelności, płacąc zbywcom niższą cenę od wartości wierzytelności, a następnie odzyskując na własny rachunek i we własnym imieniu te wierzytelności od dłużników, albo je sprzedając, korzysta ze zwolnienia odnoszącego się do usług pośrednictwa finansowego z art. 43 ust. 1 pkt 1 ustawy VAT.

Rozpoznając skargę kasacyjną wniesioną przez Ministra Finansów, NSA powołując powyższy wyrok TSUE, wskazał że podmiot, który na własne ryzyko nabywa trudne wierzytelności po cenie niższej od ich wartości nominalnej, nie świadczy odpłatnie usługi i nie dokonuje tym samym czynności z zakresu działalności gospodarczej.

Również na gruncie ww. wyroku TSUE Sąd krajowy zwrócił uwagę, iż różnica między wartością nominalną cedowanych wierzytelności, a ceną ich sprzedaży nie stanowi wynagrodzenia, lecz odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość wierzytelności w chwili sprzedaży, która jest uzależniona od wątpliwych perspektyw na ich spłatę i zwiększonego ryzyka niewypłacalności dłużników. W takie sytuacji, zdaniem Sądu nabywca wierzytelności płaci po prostu cenę za rynkową wartość wierzytelności i nie otrzymuje wynagrodzenia za swoje usługi, a zbywca z ekonomicznego punktu widzenia nie dokonuje żadnego faktycznego potrącenia z tej wartości, lecz tylko akceptuje taką cenę, którą nabywca jest gotowy uiścić

Oddalając skargę MF, Sąd powołał również wskazywany wyrok NSA z marca 2012r., z którego wnika, iż żadna transakcja nabycia na własne ryzyko wierzytelności trudnej, po cenie niższej od jej wartości nominalnej, nie będzie mogła być zakwalifikowana jako świadczona przez nabywcę wierzytelności usługa w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy VAT. Jako istotny został wskazany warunek sprowadzający się do tego, by cena nabycia wierzytelności odzwierciedlała ich rzeczywistą wartość ekonomiczną.

Zbycie wierzytelności po wcześniejszym skorzystanie z ulgi na złe długi (wyrok WSA w Warszawie syg. III SA/Wa 2609/11)

W poprzednim wpisie opisałem podstawowe kroki jakie należy podjąć chcąc skorzystać z tzw. ulgi na złe długi. Dzisiaj chciałbym zatrzymać się przy problemie sprzedaży wierzytelności po skorzystaniu przez podatnika z ulgi na złe długi – a konkretnie zastanowić się nad kwestią, czy jeśli sprzedajemy wierzytelność, w związku z którą (jej nieściągalnością) skorzystaliśmy z ulgi, to czy powstaje obowiązek skorygowania podatku VAT należnego?

Stanowisko organów podatkowych wyrażane w wydawanych interpretacjach indywidualnych zdaje się być (nie po raz pierwszy) zbyt profiskalne. Z obowiązujących przepisów ustawy o VAT – tj. literalnego brzmienia art. 89a nie wynika taki obowiązek. Co prawda w art. 89a ust. 4 ustawy wskazano na konieczność dokonania korekty, w przypadku jeżeli nieściągalna wierzytelność zostanie uregulowana w jakiejkolwiek formie ale czy pod tym pojęciem rozumieć należy również sprzedaż tej wierzytelności – czyli czy uregulowanie (skutkujące korektą) następuje również wraz z przekazaniem określonej kwoty pieniężnej przez kupującego dług?

Udzielając odpowiedzi na powyższe pytanie warto podeprzeć się stanowiskiem wyrażonym niedawno przez WSA w Warszawie w wyroku z 29 czerwca 2012r. Sygn III SA/Wa 2609/11.

Sąd uchylając zaskarżoną interpretację wskazał, że z literalnego brzmienia art. 89a ustawy o VAT wynika, że nie mają one zastosowania, do podatników VAT, którzy po skorzystaniu ze swoistej ulgi, dokonają sprzedaży wierzytelności na rzecz osoby trzeciej. WSA zwrócił również uwagę na kwestię, iż warunek przewidziany art. 89 ust. 4 ww ustawy- tj. "wierzytelności nie zostały zbyte" odnosi się wyłącznie do wierzytelności wobec, których podatnik nie korzystał z ulgi przewidzianej treścią art. 89a w postaci możliwości skorygowania VAT należnego dotyczącego dostaw towarów lub świadczenia usług na terytorium kraju w przypadku wierzytelności, których nieściągalność została uprawdopodobniona.

Odnosząc się do stanowiska Ministra Finansów Sąd podkreślił, że zmiana po stronie wierzyciela, do której dochodzi w wyniku sprzedaży wierzytelności i wiążąca się z tą sytuacją zapłata wynagrodzenie (za sprzedaż wierzytelności) nie stanowi spłaty długu. Tym samym nie ma żadnej uzasadnionej podstawy by twierdzić, że wynagrodzenie, które płaci osoba trzecia za nabycie wierzytelności i wstąpienie w prawa wierzyciela oznacza uregulowanie długu - "uregulowanie należności" o którym mowa w art. 89a ust. 4 ustawy o VAT.

O uregulowaniu należności w rozumieniu ww przepisu w opinii Sądu można mówić, gdy podatnik-sprzedawca (wierzyciel) otrzyma w jakiejkolwiek formie od dłużnika bądź osoby trzeciej działającej za dłużnika, czy też w drodze egzekucji należność (dług).

Reasumując zdaniem Sądu zbycie  wierzytelności na rzecz osób trzecich, wobec której podatnik skorzystał z ulgi na tzw. złe długi, przewidzianej w treści art. 89a ust. 1 ustawy nie generuje po stronie zbywcy (podatnika–sprzedawcy - wierzyciela) obowiązku dokonania korekty zwiększającej, o której mowa w art. 89a ust. 4. ustawy o VAT.